2001 ادیسه فضایی که در فارسی با نام راز کیهان نیز شناخته می‌شود، فیلمی در سبک حماسی علمی تخیلی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی استنلی کوبریک است. فیلمنامه این فیلم توسط کوبریک و آرتور سی کلارک و تا حدودی متأثر از داستان کوتاه کلارک با نام «نگهبان» نوشته شده‌است. از این فیلم مکرراً به عنوان یک اثر حماسی نام برده می‌شود. داستان در رابطه با چند رویارویی میان بشر و یک تک‌سنگ (مونولیت) سیاه اسرارآمیز است و در سفر به سیاره مشتری، از سوی یکی از آن مونولیت‌ها سیگنالی نیز فرستاده می‌شود…